جراحی درمان سوختگی چیست؟
به طور کلی دو روش جراحی اصلی برای درمان سوختگی وجود دارد که شامل جراحی بحرانی و جراحی ترمیمی می‌باشد. جراحی بحرانی یا حاد، بلافاصله بعد از وقوع سوختگی انجام می‌شود. این جراحی به وسیله یک تیم متشکل از جراحان عمومی که در زمینه درمان سوختگی‌های حاد تخصص دارند، انجام می‌گیرد. عمل جراحي براي سوختگی‌های پیچیده و شدید اغلب باید با مشورت جراحان پلاستیک انجام شود. در چنین مواردی، جراحان پلاستیک هم به صورت سرپایی و هم به صورت بالینی می‌توانند به درمان سوختگی بیمار کمک کنند.
بعد از آنکه درمان بحرانی اولیه انجام شد و جای جراحت‌ها و زخم‌های آن بهبود پیدا کرد، ممکن است به جراحی ترمیمی سوختگی نياز باشد. این نوع از جراحی معمولاً به وسیله جراح پلاستیک انجام می‌شود. اهدافی که از جراحی ترمیمی سوختگی مد نظر است، شامل بهبود عملکرد و زیبایی ظاهری بافت‌های آسیب‌دیده از سوختگی می‌شود. برای این منظور لازم است که اصلاحات یا تغییراتی به وسیله ابزارهای تخصصی جراحی در بافت‌های آسیب‌دیده انجام شود. معمولاً ارتباط بین بیماری که دچار سوختگی شده است و جراح ترمیمی که درمان او را بر عهده دارد، تا چندین سال ادامه پیدا می‌کند. درمان جای سوختگی در بافت‌های بدن اغلب تا چند ماه طول می‌کشد و ممکن است جای زخم‌ها یا سوختگی‌های جدیدی هم بر روی پوست ناحیه آسیب‌دیده به وجود بیاید. به خصوص در بیماران جوان که رشد اندام‌های آنها هنوز کامل نشده است، احتمال بروز جای سوختگی‌های جدید در پوست خیلی بیشتر است.
جراحی ترمیم جای سوختگی در چه مواقعی لازم می‌شود؟
سوختگی ملایم که در پزشکی اصطلاحاً با عنوان سوختگی درجه یک شناخته می‌شود، فقط لایه‌های خارجی پوست را تحت تأثیر قرار می‌دهد و معمولاً بدون نیاز به جراحی، به طور کامل بهبود پیدا می‌کند. همچنین احتمال آنکه جای سوختگی‌های درجه یک بر روی پوست باقی بماند، خیلی کم است.
سوختگی‌های شدیدتر که اصطلاحاً با عنوان سوختگی‌های درجه دو و درجه سه شناخته می‌شوند، لایه‌های عمیق‌تر در بافت پوست را تحت تأثیر قرار می‌دهند و ممکن است که جای زخم‌های مشهود و برجسته‌ای را بر روی پوست باقی بگذارند. حتی ممکن است پوست در اثر سوختگی‌های درجه سه، اعصاب و حس خود را نیز از دست بدهد.
جراحی ترمیم سوختگی در صورتی لازم می‌شود که شما در اثر سوختگی‌های شدید درجه دو و سه، دچار جراحت‌های عمیق شده باشید و آثار سوختگی به شکل مناسبی بهبود پیدا نکرده و یا جای زخم‌های نمایانی بر روی پوست باقی مانده است. این مشکلات می‌تواند در تمامی افراد اعم از مردان، زنان و کودکان اتفاق بیفتد، بنابراین جراحی ترمیم سوختگی برای هر بیماری در هر سن و سالی مناسب می‌باشد.
افراد مناسب برای جراحی ترمیم سوختگی چه کسانی هستند؟
بهترین کاندیداها برای عمل جراحی ترمیم سوختگی افرادی هستند که به خوبی درک کنند که عمل جراحی نمی‌تواند جای سوختگی‌های روی پوست را به طور کامل برطرف کند، بلکه تنها به بهبود عملکرد عضو آسیب‌دیده و کاهش نسبی آثار مشهود سوختگی بر روی پوست کمک می‌کند. اگر سوختگی باعث چسبندگي و انقباض پوست در ناحیه گردن، شانه‌ها، دست‌ها یا پاها شده و در توانایی حرکت این اندام‌ها محدودیتی ایجاد کرده باشد، می‌توان با ترمیم جای سوختگی و آزاد کردن چسبندگي پوست به رفع این محدودیت‌های حرکتی کمک کرد. همچنین جای سوختگی‌های روی پوست صورت که می‌تواند باعث بروز مشکلاتی برای پلک‌ها، لب‌ها و بینی شده و یا ریزش موها را به دنبال داشته باشد را می‌توان با استفاده از عمل جراحی ترمیمی، درمان کرد. جای سوختگی‌هایی که به شکل غیر طبیعی، حالت ضخیم و پهن پیدا کرده و یا دچار تغییر رنگ پوست شده است را نیز می‌توان از طریق چندین روش مختلف اعم از جراحی و غیر جراحی، مورد درمان قرار داد.
روش‌های جراحی ترمیم سوختگی
جراح پلاستیک ممکن است بسته به شدت سوختگی و شرایط خاص بیمار، روش های جراحی مختلفی را برای درمان او توصیه نماید. مهم‌ترین روش‌های جراحی برای ترمیم جای سوختگی عبارتند از:
- پیوند پوست: این عمل جراحی، رایج ترین عملی است که در بیماران آسیب‌دیده از سوختگی انجام می‌شود. در این عمل قسمتی از پوست بیمار از ناحیه‌ای سالم در بدن او (به نام جایگاه اهدا کننده) برداشته شده و به ناحیه‌ای که در اثر سوختگی آسیب دیده است، پیوند زده می‌شود. در جریان این عمل از یک ابزار مخصوص به نام درماتون برای آماده‌سازی گرافت‌های پیوندی استفاده می‌شود. گرافت‌های پوست بر اساس وضعیت لایه‌هایی که باید برداشته شوند، به دو نوع زیر تقسیم‌بندی می‌شوند:
- گرافت‌های با ضخامت جزئی: فقط شامل خارجی‌ترین لایه‌های سطحی پوست می‌شود و بعد از پیوند زدن، بهبودی آن کمتر از حدود یه هفته طول می‌کشد.
- گرافت‌های با ضخامت کامل: برای این گرافت‌ها کل لایه بافت پوست به طور کامل برداشته می‌شود و بعد از پیوند زدن، بهبودی آن در حدود ۵ تا ۶ هفته زمان می‌برد.
معمولاً پوست پیوندی از قسمت‌هایی از بدن که اغلب در زیر لباس پوشانده می‌شود، مانند باسن‌ها یا کشاله ران، برداشته می‌شود. سپس این پوست بر روی ناحیه‌ای که در اثر سوختگی آسیب دیده است، قرار داده شده و با چند بخیه در جای خود ثابت می‌شود. در نهایت روی این پوست پیوندی ضد عفونی و پانسمان می‌شود. همچنین روی ناحیه اهدا کننده هم ضد عفونی و پانسمان می‌شود تا از عفونت آن جلوگیری گردد.
- کشیدن بافت: این هم یک عمل پزشکی است که در آن سرعت رشد پوست افزایش داده می‌شود تا نواحی آسیب‌دیده از سوختگی را بپوشاند. در این عمل یک ابزار مخصوص به نام بالن اکسپاندر در جایگاهی نزدیک به پوست آسیب‌دیده قرار داده می‌شود تا رشد و توسعه بافت پوست را تسهیل نماید. سپس از پوست اضافه‌ای که به این ترتیب به وجود می‌آید برای پوشاندن و ترمیم کردن جای سوختگی بر روی پوست استفاده می‌شود. مهم‌ترین مزیت این روش جراحی آن است که رنگ و ساختار پوست ترمیم شده دقیقاً مشابه با پوست اصلی خواهد بود و جای زخم مشهودی هم به جا نمی‌ماند. بهبودی کامل جای سوختگی‌ها بعد از انجام این عمل ممکن است تا ۴ ماه طول بکشد.
- میکروسرجری: در اين عمل از يک ميکروسکوپ براي بخيه زدن و ترميم رگ‌هاي خوني و اعصاب آسيب‌ديده و پيوند زدن مجدد قسمت‌هايي مانند انگشتان دست و پا، گوش‌ها و حتي لب‌ها که در اثر سوختگي از بدن جدا شده است استفاده مي‌شود. همچنين از اين عمل براي تسکين علائم فلج صورت و بازسازي بافت سينه‌ها در زنان نيز استفاده مي‌شود.
- جراحي فلپ آزاد: در جريان اين عمل، کل ماهيچه‌ها، پوست و استخوان همراه با عروق خوني آنها از ناحيه اهدا کننده برداشته شده و بر روي ناحيه‌اي که در اثر سوختگي آسيب ديده است، پيوند زده مي‌شود. بهبودي کامل جاي سوختگي‌ها در اين روش ممکن است ۶ تا ۸ هفته يا بيشتر طول بکشد.
مراقبت‌هاي بعد از جراحي
پزشک جراح پلاستيک، بر اساس نوع عمل جراحي که براي درمان جاي سوختگي‌هاي شما انجام مي‌دهد، توصيه‌ها و دستوراتي را به شما ارائه خواهد داد. بعضي از دستورات کلي براي مراقبت‌هاي بعد از عمل جراحي جاي سوختگي عبارت است از:
- از خسته کردن شديد خود و تخليه انرژي بدن خودداري کنيد.
- استراحت کافي داشته باشيد.
- از پوشيدن لباس‌هاي تنگ که با ناحيه مورد عمل تماس داشته باشد، خودداري کنيد.
- داروهاي خود را طبق دستور پزشک مصرف کنيد.
- علائم بروز عفونت از قبيل قرمزي، درد شديد، ورم و خروج ترشحات از زخم‌هاي محل عمل را بلافاصله به پزشک جراح خود اطلاع بدهيد.