شكاف كام و لب نقايص مادرزادي هستند كه در آن بافت دهان يا لب در خلال تكامل جنين به خوبي تشكيل نشده اند. البته شكاف كام و لب جزء نقايص مادرزادي قابل ترميم اند. شكاف لب به شكل يك سوراخ يا شكاف باريك در روي پوست لب بالا است كه مي تواند تا بيني گسترش يابد. شكاف كام يك سوراخ در سقف دهان و حفره بيني است.

بعضي از بچه ها هم شكاف كام و هم شكاف لب دارند و برخي ديگر يكي از شكافها را به تنهايي دارند . پسرها به نسبت دخترها بيشتر به شكاف لب مبتلا مي شوند در حالي كه دخترها بيشتر به شكاف كام مبتلا مي شوند .

انواع شكاف ها سه نوع متفاوت از شكاف ها وجود دارد :
۱) شكاف لب بدون شكاف كام
۲) شكاف كام بدون شكاف لب
۳) شكاف لب و كام با هم

علت :
علت ايجاد اين شكاف ها ناشناخته است اما پزشكان معتقدند كه محيط و ژنتيك هر دو در ايجاد اين شكافها موثرند ، مثل مصرف داروهاي ويژه يا استفاده از الكل در دوران بارداري . مشكلات مربوط به شكاف ها بچه مبتلا به شكاف كام و لب مستعد سرماخوردگي، كاهش شنوايي، اشكال در سخن گفتن ومشكلات دنداني مثل نبودن يك دندان، دندان زياد يا نابجا يا بدشكل مي باشد.

اين كودكان مستعد عفونت هاي گوش نيز مي باشند كه به دليل عملكرد ناقص شيپور استاش گوششان مي باشد . اين شيپور قادر به تخليه آب از گوش مياني به گلو نمي باشد . مايع ، باعث فشار در گوش شده و گاهي عفوني نيز مي شود به همين دليل در اين كودكان لوله هاي ويژه اي طي عمل جراحي ترميمي اوليه داخل پرده گوش قرار داده ميشود تا از عوارض فوق جلوگيري شود .

مكيدن براي كودكي كه شكاف لب دارد مشكل است در حالي كه كودك مبتلا به شكاف كام داراي مشكلاتي در حفره بيني به هنگام تغذيه مي باشد . جهت تغذيه اين نوزادان سرپستانك هاي ويژه اي تهيه شده است تا به كودك جهت تغذيه كمك كند.

درمان :
جهت درمان كودكان مبتلا به شكاف ها ، تيم درماني شامل اعضاي زير همكاري مي كند
۱- جراح كودكان
۲- متخصص گوش حلق و بيني
۳- شنوايي سنج
۴- ارتودنتيست
۵- دندانپزشك
۶- گفتار درمان گر
۷- روانپزشك
۸- پرستار
۹- متخصص ژنتيك

كودك بايد از نظر شنوايي ، گفتار ، تغذيه ، دندان ها و عواطف بررسي شود و اقدامات لازم براي او انجام پذيرد . درمان اصلي شكاف ها جراحي است كه معمولا در سنين ۱۲-۱۸ ماهگي انجام مي گيرد . شكاف لب اغلب به يك عمل جراحي ترميمي نياز دارد به ويژه اگر يك طرفه باشد . در طي اين عمل جراح يك برش دوطرف شكاف ايجاد مي كند كه از لب تا سوراخ بيني امتداد دارد و سپس دو طرف به همديگر بخيه مي شود . شكاف لب دوطرفه ممكن است به دو جراحي نياز داشته باشد . جراحي شكاف كام به دليل نياز به ساختن يك كام جديد مشكل تر است .

ايجاد كام جديد باعث كاهش شانس عفونت هاي گوش مياني ، بهبود در رشد دندان ها و استخوان هاي صورت كودك و پيشرفت تغذيه و توانايي سخن گفتن مي شود . جهت ترميم شكاف كام چندين جراحي انجام ميشود كه وابسته به عمق و بزرگي سوراخ مي باشد . جراحي ها معمولا شش ماه يكبار انجام مي شود كه جراح كودكان طي ويزيت هاي مكرر زمان انجام جراحي را براي كودك پيش بيني مي كند .

مراقبت هاي دهاني و ارتودنسي كودك مبتلا به شكاف كام و لب بايد زير نظر دندان پزشك باشد تا مراقبت هاي دنداني و در صورت لزوم ارتودنسي انجام گيرد . تا به رديف كردن دندان ها كمك كند و هر فاصله اي را كه بدليل وجود شكاف ايجاد شده بهبود بخشد . درمان اتودنسي معمولا با رويش اولين دندان دائمي شروع مي شود و كودك جهت انجام اقدام لازم بايد زير نظر ارتودنتيست باشد ، تا قبل از رويش دندان هاي دائمي مراقبت از دندان ها و مسواك زدن آن ها به شكلي كه دندان پزشك آموزش مي دهد انجام مي گيرد .

مشكلات مربوط به سخن گفتن صحبت كردن كودكان مبتلا به اين ناهنجاري ها با مشكلاتي روبروست . شكاف مي تواند صداي تودماغي غير قابل فهم ايجاد كند . به همين دليل در سن شش ماهگي و سپس ۱۸ -۲ سالگي كودك بايد توسط گفتار درمان گر ويزيت شود .برخي مشكلات گفتاري ، كاملا با جراحي برطرف مي شود اما برخي نياز به اقدامات اضافه تر ، تمرينات مكرر با گفتار درمان گر و حتي جراحي هاي بعدي دارد .